වේගය මක්කටද? Speed matters

ඔහේල කොහේ හරි ගමනක් කල්ලි ගැහිල යන කොට වේගෙන් යන අය අල්ලන්න හති හලාගෙන දුවල තියේ නේද? නෑ කියන්න එපා මොකද මාත් කඳු නගින්න ගියපු වෙලාවන් වල සුපර්මෑන්ල වගේ වේගෙන් යන අය අල්ලන්න කැස්බ වගේ හති හලාගෙන දුවල තියෙනවා. ඇත්තටම මේ ජීවිතේ හැමදේම වගේ තීරණය වෙන්නේ වේගය මතද? ඉගෙනගන්න ඉස්කෝලෙ ගියත් වේගෙන් ඉගෙනගන්න එකාට හැමෝම කැමතියි. වේගෙන් ලියන එකාට හෙනට වෙලාව ඉතුරුයි. වේගෙන් කන එකාට අනිත් එකාගේ බත් එකෙනුත් කටවල් තුන හතරක් ගිලගන්න පුළුවන්. වේගෙන් ගියොත් කලින් බස්එක අල්ලගත්ත එකා දිනුම්. තරගෙට දිව්වත් හයියෙන්ම දුවපු බෝල්ටයියා දිනුං වාර්තා බර ගානක් කුඩුකරගෙනම. හැබෑට හෙමින් යන උන් පරාදද එතකොට. හෙහ් හෙහ්. එහෙමත් නෑ අපේ ඉබි අයියා හාවා පරද්දලා හාවාගේ රෙදි ගලවල දැම්මෙ.. මතකනේ. කාර් ෆිල්ම් එකේ ටර්බො ගොළුබෙල්ලා අනිත් අය පස්සට දාලා රේස් එක දිනුවේ. තේරෙනවනෙ කෝම කරත් දිනන්නෙ හයියෙන් යන එකාම තමා.

ලෝකෙ තියෙන ස්පෝට්ස් කාර් වලින් වැඩිම වේගය වාර්තා කරල තිබුනෙ පැයට කිලෝමීටර් 479 ක වගේ වේගයක්. එතකොට චීනගෙ බුලට් ට්‍රේන් එක පැයට තුන්සිය පනහක විතර වේගෙන් යන්නෙ. ඒ මදිව⁣ට කොන්කෝර්ඩ් ජෙටි එක ශබිදයේ වේගය ඒ කියන්නෙ පැයට කිලෝමීටර් 1200 ඉක්මවලා පියාඹල යනවා.

ඔය විදියට බැලුවම වේගෙන්ම යන ඒවා සේරම බලන්න වෙනවා. වේගෙන්ම යන බයික් එක ඩොජ් ටොමාහෝක්. තාමත් බයික් නමයයිලු වික්කෙ. වේගෙනං පැයට කිලෝමීටර් හයසිය හැත්තෑ පහක් විතර. හුහ්. පාරෙ යනකොට වහල තියෙන දොරවල් ඉබේ ඇරෙන සයිස්. වේගෙන්ම යන නැව නොට් 58 ක්  නැත්නං පැ.කි.මී. 100 ඉක්මවලා යනකොට වේගෙන්ම යන ජෙට්, ශබිදයේ වේගය වගේ දෙගුණයක් ඉක්මවල යනවා. එතකොට සත්තු.. ඔව් චීටා පැයට සීයක විතර වේගෙන් යනකොට මෙක්සිකෝවේ සතෙක් ඊටත් ටිකක් වේගෙන් දුවල රෙකෝඩ් එක තියනවා.

බලං ගියාම වේගය කියන එක බිංදුවේ ඉදල කොච්චර දුරට ඇදෙනව ඇත්ද? අපි මේ ලෝකෙ රහක් නැතිව වේගෙන් දුවන්න ලැහැස්ති වෙද්දි අපි කකුල් තියං ඉන්න පෘථිවිය තමන්ගේ වටේ කැරකෙන්නට එහෙම නැත්නං භ්‍රමණය වෙන්නෙ පැයට කිලෝමීටර් 1600 ක විතර වේගෙන්. ඒත් අපිට දැනෙන්නෙවත් නැහැ නෙව. ඒ මදිවට පෘථිවිය සූර්යයා වටේ පැදකුණු කරන වේගය එහෙම නැත්නං පරිභ්‍රමණ වේගය කොච්චර ඇත්ද. ඔව් එ්ක පැයට කිලෝමීටර් 110,000 ක විතර වේගෙන්. හුහ්. සෙල්ලලංද. අපි දන්නවා නේ සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය ගැන. ඉරයි අපියි තව හත් දෙනෙකුයි එකතු වෙලා සමාදානෙං යන ගමනක් මේක. අපේ ලොක්කා වෙන සූර්යයා තමන්ගේ වටේ කැරකෙන්නෙ පැයට කිලෝමීටර් 7190 ක්. එතකොට ඉරයි අපියි චක්‍රාවාටයෙ පරිභ්‍රමණය වෙන වේගය පැයට කිලෝමීටර් 720,000 ක් විතර. කජු ඇ⁣ටද කොස් ඇටද? කව්ද හැබෑට මෙච්චර වේගෙන් යන්නෙ. මක්කට යනවද? මේ චක්‍රය ඉවර වෙන්නෙ නෑ. අපි ඉන්න මන්දාකිණිය ඊටත් වේගෙන් යනවා. එතකොට එක එක මන්දාකිණි එකිනෙකට නෙදෙවෙනි අසාමාන්‍ය වේගයන් ගෙන් ගමන් කරනවා. දැනට අපට දැකිය හැකි මන්දාකිණි ප්‍රමාණය බිලියන ගානක් වෙද්දි මේ සියලු මන්දාකිණි වල තාරුකා, ග්‍රහලෝක එකිනෙකට සාපේක්ෂව අති විශාල වේගයන් ගෙන් ගමන් කරනවා. එහෙම බලන කොට මෙව්වට යන්න තැනක් තියෙන්න එපායැ. ඒ කියන්නෙ මුලු විශ්වයම තත්පරයක් ගානෙ ප්‍රසාරණය වෙනවා. ගණන් බලා ඇති විදියට විශ්වයේ ප්‍රසාරණය තත්පරය කිලෝමීටර් 67 ක් විතර. ඉතිං මේ අවුරුදු බිලියන ගානක් තිස්සෙ විශ්වය කොච්චර ලොකු වෙලා ඇද්ද නේද?

මේක පුදුම වැඩක් තමා. හැම තැනම එකිනෙකා පරද්දන වේගෙ. අපි ඔය අභ්‍යාවකාශයේ වෙන සන්තෑනි බලන්න එක එක රොකට් පෘථිවිය පන්නල එළියට යවන්නෙ. රොකට් එකක් උඩ යැව්වට ඒක පෘථිවිය දාලා යන්න බෑම කියල නාහෙන් අඩනවා. ඒ මොකද පෘථිවියේ වායුගෝලය මෙව්වට යන්න බැරි වෙන්න අසාමාන්‍ය ප්‍රතිරෝධයක් දක්වනවා. ඔය වායුගෝල කරදරේ මැඩගෙන පැනගෙන යන්න නං රොකට් එකක් අඩුම ගානෙ පැයට කිලෝමීටර් 28000 ක වත් වේගෙන් යන්න ඕන. අන්න එහෙම උනොත් වායුගෝල ප්‍රතිරෝධයට පිටුපාල පෘථිවියෙන් එළියට යන්න ඇහැකි. මේ ළගදි එලෝන් මස්ක් තමන්ගේ  රොකට් එකකින් කාර් එකක් අභ්‍යාවකාශයට යවපු සිද්ධිය රන්සිරිමල් මලයා ලියල තිබුනා. ඊට පස්සෙත් ස්පේස්එක්ස් (මස්ක්ගේ ⁣රොකට් කම්පැණිය) චන්ද්‍රිකා තුනක් ගුවන් ගත කරා. ඊට පස්සෙ ගිය සතියෙ ඇට්ලස් කියල යෝදයෙක්. නෙමෙයි රොකට් එකක් තවත් සැටලයිට් එකක් යැව්වා කැරකි කැරකි හිටපිය  කියල. මේ වෙනකොට පෘථිවි කක්ෂය මත චන්ද්‍රිකා හත්දාහක් විතර භ්‍රමණය වෙනව කියල ගණන් හදල තියෙන්නෙ. හැබැයි දන්නවද වැඩේ ඔය චන්ද්‍රිකා වලින් සීයෙට තිස් පහක් විතර තමා ඇහැ දාගෙන ඉන්නෙ. අනිත් උන් නිදි. මෙව්වර කිව්ව එකේ චන්ද්‍රිකාවක් පෘථිවිය වටේ කරකෙන වේගය නොකිව්වොත් හරි නෑනෙ.  සාමාන්‍යයෙන් පෘථිවි පහල කක්ෂයක භ්‍රමණය වන චන්ද්‍රිකාවක් තමන්ගෙ වේගය ආසන්න වශයෙන් පැයට කිලෝමීටර් 28000 ක විතර තියාගන්න ඕන ආයිත් පොළවට කඩා නොවැටෙන්න නං. මේ වේගය පෘථිවියෙන් තවත් ඉහලට යද්දී අඩු වෙනවා. අභ්‍යාවකාශයේ ස්ථානගත කර ඇති ජාත්‍යන්තර අභ්‍යාවකාශ මධ්‍යස්ථානය ,ISS එක පොළව වටේ භ්‍රමණය වන වේගය පැයට කිලෝමීටර් 28000 ට ආසන්නයි. කලින් කිව්ව පෘථිවි වායුගෝලය පරදවල අභ්‍යාවකාශයට  රෙ ාකට්ටුව විදින වේගයට ආසන්න වෙනවා නැවත පෙ ාළවට කඩා නෙ ාවැටී ඉන්න උවමනා නම්. හැබැයි වෙනත් කක්ෂයන් හි ඒ කියන්නෙ පෙ ාළවට තවත් දුරින් තියෙන චන්ද්‍රිකා වල ස්පීඩ් එක මෙයට වඩා අඩුයි. ඔය හැම සංහදියකටම බලපාන එකම දෙය පෘථිවි චුම්බක ක්ෂෙත්‍රයෙ බලපෑම තමා. (මුල ඉදලම මෙතන වැරදි වචනයක් තිබිලා. මටත් දැං ක්ලික් උනෙ. 2018.03.07 :16:24. චුම්බක කියන එක ගුරුත්ව කියල වෙනස් වෙන්ටෝන. සමාවන්න වැරද්දට)

ඔය සේරම කරුණු අරගෙන බැලවම වේගය කියන්නෙ විශ්වය ඉපදුන දා ඉදලම පවතින අත්‍යාවශ්‍ය වූ සාධකයක්. දැං හැබැයි මෙහම අහන්න එපා. ඔච්චර හයි ස්පීඩ් විශ්වයක් දෙයියන්නාන්සේ කොච්චර වේගෙන් මැව්වද කියල හිටං. අපට හිටිය ශ්‍රෙෂ්ඨ භෞතික විද්‍යාඥයකු වන අයින්ස්ටයින් මහත්තයා තමන්ගෙ නියමයක සදහන් කලා මේ විශ්වයේ පවතින කිසිම දේකට ආලෝකයේ වේගය ඉක්මවලා යන්ට බෑමය කියල. ආලෝකය තමා අපි දන්න දේවල් අතරින් වේගයෙන්ම ගමන් කරන්නෙ. ආලෝකය දළ වශයෙන් තත්පරයට කිලෝමීටර් ලක්ෂ තුනක් විතර වේගෙන් යනවා. මෙන්න මේ වේගය ඉක්මවලා යන්න බැිරිය කීව අයින්ස්ටයින් ගේ නියමය බොරුවක් කියල ඔප්පු කලා 2015 දි විතර. හැබැයි ඒක අකුලගන්න උනා ගණනය කිරීම් වල වැරැද්දක් නිසා වැඩිපුර වේගයක් ඇවිත් නිසා. විශ්වයෙ ආලෝකයේ වේගයට ඉතා සමාන ඒ කියන්නෙ 99.9% ක්ම ආසන්න වේගයකින් ගමන් කරන වායුමය තාරකා හඳුනාගෙන තිබුනත් මේ කිසිම දෙයකින් අයින්ස්ටයින් ගේ නියමය වැරදියි කියල ඔප්පු කරන පුලුවන් වෙලා නෑ. 

ඔන්න පුතේ කාර් එක අරන් පැයට සීයට පාගල බුකියේ අප්ඩේට් දානන එපා දැන්නං හරිය.